Cây sa kê (xa kê) – vị thuốc quý cho bệnh tiểu đường, huyết áp và nhiều bệnh khác

Cây sa kê là một loại cây có nguồn gốc từ vùng Trung Đông, được du nhập vào Việt Nam và trồng ở các tỉnh miền Nam. Cây sa kê có tên khoa học là Artocarpus incisa L., thuộc họ dâu tằm. Cây sa kê còn được gọi là cây bánh mỳ (xa kê) vì quả của nó có hình dạng giống như bánh mỳ.

Bộ phận dùng và thành phần hóa học

Theo đông y, cây sa kê có thể dùng làm thuốc từ lá, quả, rễ và vỏ cây. Lá và vỏ cây được thu hái quanh năm, quả thường thu hái vào tháng 6 đến tháng 7 hàng năm khi quả gần chín. Các bộ phận của cây sa kê sau khi thu hái phải được phơi khô hoặc sấy khô để bảo quản.

Cây sa kê có chứa nhiều chất dinh dưỡng và hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Quả sa kê có chứa 55% tinh bột, một ít muối vô cơ, đường và dextrin. Lá sa kê có chứa flavonoid, tanin, saponin, alkaloid và các acid hữu cơ. Vỏ cây sa kê có chứa các chất nhựa, tanin, saponin và alkaloid. Rễ cây sa kê có chứa các chất nhựa, tanin, saponin, alkaloid và các acid hữu cơ.

Công dụng và cách dùng

Cây sa kê có nhiều công dụng trong y học cổ truyền và hiện đại. Cây sa kê có tác dụng:

• Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Cây sa kê có khả năng làm giảm đường huyết, tăng cường chức năng tuyến tụy và cải thiện chuyển hóa đường trong cơ thể. Cách dùng: Lá sa kê già phơi khô 30g (100g nếu là lá tươi), lá ổi non tươi 50g, quả đậu bắp tươi 100g nấu với 1,5 lít nước. Đun cạn còn 100ml để uống trong ngày. Có thể dùng cách này thường xuyên hàng ngày để đường huyết luôn ổn định.
• Lợi tiểu, điều trị bệnh phù thũng: Cây sa kê có tác dụng lợi tiểu, giải độc, thanh nhiệt và giảm sưng. Cách dùng: Lá sa kê tươi 100g (hoặc khô 30g), cỏ xước khô 40g, râu ngô 25g, quả dưa leo tươi 100g đun với 1,5 lít nước để uống trong ngày. Dùng lên tục cách trên khoảng 3 ngày nên ngưng sử dụng, không dùng kéo dài.
• Điều trị bệnh viêm gan, vàng da: Cây sa kê có tác dụng bảo vệ gan, chống viêm, chống oxy hóa và kích thích tiêu hóa. Cách dùng: Lá sa kê khô 30g, cây cỏ mực khô 20g, diệp hạ châu 25g đun nước uống hàng ngày.
• Phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư: Cây sa kê có tác dụng chống ung thư, ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư, kích hoạt hệ miễn dịch và làm giảm các triệu chứng của bệnh như đau, mệt mỏi, suy nhược. Cách dùng: Lá sa kê khô 30g, cây xạ đen 30g đun với 1 lít nước, đun cạn còn 500ml chia 3 lần uống trong ngày.
• Ổn định huyết áp: Cây sa kê có tác dụng làm giãn mạch máu, hạ huyết áp và ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tim mạch. Cách dùng: Lá sa kê mới rụng 30g, chè tươi 20g, lá rau ngót 40g đun nước uống hàng ngày.
• Tăng cường chức năng của hệ tiêu hóa: Cây sa kê có tác dụng kích thích tiêu hóa, tăng cường sự hấp thu của dưỡng chất, chống táo bón và chống viêm loét dạ dày. Cách dùng: Quả sa kê tươi hoặc khô 50g, mật ong 20g, nước sôi 500ml. Hãm quả sa kê với nước sôi, sau đó cho mật ong vào khuấy đều. Uống nước này thay trà hàng ngày.
• Làm giảm quá trình lão hóa của cơ thể: Cây sa kê có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi sự hư hại của các gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và duy trì sự trẻ trung của cơ thể. Cách dùng: Lá sa kê khô 20g, hoa hồng khô 10g, nước sôi 500ml. Hãm lá sa kê và hoa hồng với nước sôi, để nguội rồi uống thay nước hàng ngày.

Đối tượng sử dụng và lưu ý khi sử dụng

Cây sa kê là một vị thuốc quý cho nhiều bệnh nhân mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, huyết áp. Ở các quốc gia Châu Âu loại cây này được sử dụng như 1 loại dược liệu để tăng cường sức khỏe và điều trị một số bệnh thường gặp.

Tuy nhiên, cây sa kê cũng có một số lưu ý khi sử dụng:

• Người không có bệnh tật gì không nên tự ý dùng mà không theo chỉ dẫn của bác sỹ.
• Người có bệnh lý về gan, thận, dạ dày, dị ứng hoặc mẫn cảm với cây sa kê cần thận trọng khi sử dụng hoặc hỏi ý kiến bác sỹ trước khi dùng.
• Không dùng cây sa kê quá liều hoặc quá lâu, có thể gây ra tác dụng phụ như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, đau đầu, chóng mặt hoặc dị ứng.
• Không dùng cây sa kê khi đang mang thai, cho con bú hoặc trẻ em dưới 12 tuổi vì chưa có nghiên cứu về an toàn và hiệu quả của cây sa kê đối với những đối tượng này.